Übersetzt von Nguyễn thị kim Oanh
Một ví dụ là tư vấn bảo hiểm bằng tiếng Việt. Thường là người Đức tư vấn cho khách hàng là người nước ngoài. Hoăc là người Đức, cũng như những người có cội nguồn nước ngoài đã sống lâu ở Đức muốn tư vấn cho những người trước kia là đồng hương của họ. Vấn đề ở đây là phải vượt qua những trở ngại ngôn ngữ mà không phải ai cũng nghĩ tới.
Trong bài viết này đề cập đến ví dụ tư vấn cho khách hàng người Việt. Ai làm tư vấn phải „chiến đấu“ với những khó khăn đã lường trước và cả những khó khăn không tính đến.
Những từ mới, hoăc từ cũ mang nghĩa mới thường là rất khó hiểu .
Chẳng hạn khái niệm „Riester-Rente „(bảo hiểm hưu trí Riester) không thể tìm thấy trong các từ điển đã có. Tất nhiên cách dịch phù hợp là: bảo hiểm hưu trí Riester, đó là sử dụng một khái niệm mới .
Nhưng như vậy thì chỉ có những người Việt nào đã sống lâu ở Đức mới có thể hiểu được khái niệm đó và biết rằng đó là một sản phẩm bảo hiểm.
Tương tự như vậy là khái niệm „Pflegebahrversicherung“ có thể được dịch là: „bảo hiểm chăm sóc có sự hỗ trợ của nhà nước“ (Như vậy là không dùng đến tên của cựu bộ trưởng Bahr)
Đối với những khái niệm gắn liền với những nguồn gốc văn hóa cụ thể thì người hiểu ngoại ngữ như tiếng mẹ đẻ sẽ tư vấn tốt hơn, vì họ có khả năng giải thích rõ ràng.
Những sản phẩm bảo hiểm thường được trình bày rất phức tạp. Điều đó không chỉ thể hiện ở việc tư vấn những sản phẩm: „dự phòng tuổi già“, hoăc „bảo hiểm nhân thọ“ hoặc „bảo hiểm tiền sinh sống“, mà ngay cả việc tư vấn phòng tránh những rủi ro đơn giản như tư vấn „bảo hiểm nhà cửa“.
Việc lựa chọn tìm từ trong từ điển thường cũng có những điều ngac nhiên
Người ta chờ đợi tìm được từ „Wohngebäudeversicherung“ (Bảo hiểm nhà cửa) ở một từ điển tốt hơn nào đó, nhưng không tìm thấy. Ngay cả từ điển lớn „từ điển Đức-Việt “ của Nguyễn Văn Tuế và Nguyễn thị kim Dung năm 1999 với 150.000 từ, hoặc từ điển Đức-Việt của Ban Tu Thu năm 2000 cũng không có.
Tương tự thể đổi với từ điển Đức-Việt hiện đại của Nguyễn Thu Hương và Nguyễn Hữu Đoàn (in lần thứ 7, với 75.000 từ, năm 2005.
Khi.những khái niệm như vậy được những người thông thạo ngoại ngữ như tiếng mẹ đẻ chắc chắn dịch dễ dàng, thì người ta cũng chờ đợi rằng những khái niệm tương tự có thể sẽ nằm trong một từ điển tổng hợp, và tùy tác giả có thể soạn thảo cả các khái niệm rất đặc trưng như „Ionierungsenergie“ (năng lượng I on hóa), „Moderkäfer“(bọ mốc)“, „Modetorheit“ (điên cuồng theo mốt thời trang), hoăc „Klaubholz“ (củi).
Điều ngạc nhiên là nếu những từ như „Wohnfläche“ (diện tích ở) cũng như „Nutzfläche“ (diện tích hữu dụng) được tìm thấy ở 2 trong 3 từ điển trên. Kể cả từ „Rückstau“ (sự ứ đọng) cũng được tìm thấy trong 2 từ điển lớn.
„Eigenbewegung“: ngoài ý muốn, không do tác động từ bên ngoài
Đáng tiếc là những khái niệm tiếng Đức quen thuộc trong ngành bảo hiểm như „Mitwirkungsanteil“ (phần đóng góp tự trả) hoặc „Berufsunfähigkeitversicherung“ (bảo hiểm không có khả năng hành nghiệp) cũng không tìm thấy. Trong khi từ điển lớn của Ban Tu Thu lại có từ „chuyển động riêng“ một cách dịch cho „Eigenbewegung“ chỉ liên quan đến kỹ thuật điều khiển chứ không hề liên quan đến lĩnh vực bảo hiểm.
„Klaustrophobie„chứ không phải là „Platzangst“
Người tư vấn và người dịch có bổn phận thận trọng với những khái niệm y học. Nhằm mục đích này đã có một từ điển y học Đức ‑Việt và Việt-Đức. Ở đây là vấn đề của từ điển xuất bản lần thứ 2 năm 2001. Nếu như người ta tìm ở đó khái niệm „Platzangst“ (chứng sợ hãi chỗ rộng lớn), thì ngoài ra còn tìm thấy cách dịch nữa là: „chứng sợ ngộp ở chỗ đông người“. Nhưng khái niệm này là: „Klaustrophobie“, tiếng Đức là: „Raumangst“ nghĩa là: „chứng sợ hãi chỗ chật hẹp khép kín“. Thât sự „Platzangst“ (Agoraphobie) là „chứng sợ hãi chỗ rộng lớn“. Ai có khách hàng có că bệnh này hẳn sẽ hoc được cách chân trọng việc dịch thuật chuẩn xác.
Tóm lại: Ai muốn tư vấn khách hàng ngoại quốc, trong trường hợp này là khách hàng Việt nam bằng tiếng mẹ đẻ của mình thì khó đạt được muc đích khi chỉ sử dụng những từ điển đã có. Trong moi trường hợp thì hoặc là người được tư vấn phải hiểu tốt tiếng Đức, hoăc người tư vấn phải có khả năng tự giải thích trôi chảy, hoặc phải có phiên dịch tiếng Việt.